Το άσθμα είναι μία χρόνια νόσος του αναπνευστικού που προσβάλλει το 5,4% των παιδιών και το 2,4% των ενηλίκων στην Ελλάδα. Οι αεραγωγοί (βρόγχοι) των πασχόντων από άσθμα είναι περισσότερο ευαίσθητοι σε διάφορα ερεθίσματα και αντιδρούν εντονότερα σε σχέση με άτομα που δεν πάσχουν από άσθμα (με φλεγμονή και σύσπαση των μυών των τοιχωμάτων τους) με αποτέλεσμα να μειώνεται η διάμετρός τους.

Ο αέρας διέρχεται μέσα από στενώτερους βρόγχους και έτσι προκαλλούνται τα συμπτώματα του άσθματος

• βήχας
• συριγμός («γατάκια»)
• σφίξιμο στο θώρακα
• δύσπνοια

Τα κυριώτερα ερεθίσματα που προκαλούν την εμφάνιση των συμπτωμάτων του άσθματος είναι

• αλλεργιογόνα (γύρη, μούχλα, ακάρεα της σκόνης, τρίχωμα γάτας ή σκύλου κ.α.)
• ιογενείς κυρίως λοιμώξεις
• ερεθιστικοί παράγοντες στην οικεία (χλωρίνη, άλλα καθαριστικά) ή το χώρο εργασίας (βαφές, αλεύρι κ.α.)
• κάπνισμα και έκθεση σε καπνό ή έντονες μυρωδιές
• διάφορα φάρμακα (ασπιρίνη, αντιφλεγμονώδη, ορισμένα καρδιολογικά κ.α.)
• άσκηση, αλλαγές θερμοκρασίας

Η διάγνωση του άσθματος γίνεται με τις παρακάτω μεθόδους

• ιστορικό και φυσική εξέταση (εξαιρετικά σημαντικό το ιστορικό λόγω του επεισοδιακού χαρακτήρα της νόσου)
• σπιρομέτρηση (πριν και μετά τη χορήγηση βρογχοδιασταλτικών φαρμάκων)
• ροομέτρηση κατ’ οίκον ή στο χώρο εργασίας
• test πρόκλησης με ειδικές ουσίες
• αλλεργικές δοκιμασίες (με τη μέθοδο των νυγμών ή με τη μέτρηση ειδικών ουσιών για τα διάφορα αλλεργιογόνα στο αίμα)

Η βαρύτητα της νόσου εκτιμάται από τη συχνότητα και τη βαρύτητα των συμπτωμάτων, σε συνδυασμό με τα αποτελέσματα της σπιρομέτρησης.

Για τη θεραπεία του άσθματος χρησιμοποιούνται φάρμακα

1. Ανακουφιστικά = βοηθούν στην άμεση αντιμετώπιση των συμπτωμάτων του άσθματος (εισπνεόμενα βρογχοδιασταλτικά)
2. Ρυθμιστικά = βοηθούν στον έλεγχο της φλεγμονής των βρόγχων και προφυλάσσουν από τις κρίσεις άσθματος (κυρίως εισπνεόμενη κορτιζόνη και ανταγωνιστές λευκοτριενίων)
3. Φάρμακα αντιμετώπισης των κρίσεων = κυρίως κορτιζόνη σε χάπια ή ενέσιμη

Σκοπός της θεραπείας είναι οι πάσχοντες από άσθμα να ζουν μία φυσιολογική ζωή

• να μην εμφανίζουν συμπτώματα (τόσο την ημέρα όσο και τη νύχτα)
• να μην απουσιάζουν από το σχολείο ή τη δουλειά τους
• να αθλούνται
• να μην εμφανίζουν κρίσεις άσθματος

Για να επιτευχθεί αυτό οι ασθενείς πρέπει

• να αποφεύγουν τους παράγοντες κινδύνου, που τους προκαλούν συμπτώματα
• να λαμβάνουν την αγωγή τους, όπως τους έχει χορηγηθεί
• να παρακολουθούνται από το θεράποντα γιατρό σε τακτικά χρονικά διαστήματα

Ένα από τα σημαντικότερα στοιχεία της θεραπείας του ασθενή με άσθμα είναι η εκπαίδευσή του που περιλαμβάνει

• γνώση για τη φύση της νόσου (χρονιότητα – παράγοντες κινδύνου)
• κατανόηση του ρόλου των φαρμάκων και κυρίως του διαχωρισμού ανακουφιστικών – ρυθμιστικών
• κατάρριψη των μύθων για τον κίνδυνο από τη λήψη κορτιζόνης σε εισπνοές
• παρακολούθηση με τη βοήθεια ροομέτρου της κατάστασης του άσθματος από τον ίδιο τον ασθενή και άμεση τροποποίηση της αγωγής με τη βόηθεια εξατομικευμένου γραπτού πλάνου δράσης το οποίο έχει συνταχθεί και εξηγηθεί από το θεράποντα γιατρό
• έγκαιρη αναγνώριση των σημείων επιδείνωσης της νόσου